Boere het min om te vier in vervoermaand

Vrystaat Landbou (VL) erken die vordering wat SANRAL gemaak het om sleutel nasionale roetes binne die provinsie oor te neem. Daar is egter groot kommer oor die voortdurende kwessies wat verband hou met die herstel van landelike paaie-infrastruktuur, wat noodsaaklik is vir boere en werkers wat daagliks sake doen.

VL is bekommerd oor die departement van gemeenskapsveiligheid, paaie en vervoer se voortgesette aanstelling van substandaard kontrakteurs, ondanks vorige waarskuwings oor hul onbevoegdheid. Die gebrek aan deursigtige en doeltreffend bestuurde planne om beskadigde infrastruktuur aan te spreek, is kommerwekkend. Daar is gevalle waar tenderdokumente teruggetrek word nadat dit uitgereik is, wat lei tot onnodige vertragings en komplikasies in die verkrygingsproses.

VL het byvoorbeeld die kritieke toestand van Brug 15 op die S59 naby Aberfeldy in Mei 2023 uitgelig. Hierdie brug is noodsaaklik vir die vervoer van graan na silo's. Hoewel die provinsiale paaie-departement in kennis gestel is, het aksie eers begin ná 'n skriftelike aandrang vir 'n aksieplan. Ten spyte van 'n projekplan wat op 10 Augustus 2023 ingedien is en tenders uitgereik is, het meer as 'n jaar verloop met geen verdere ontwikkelings nie.

Boonop het voortgesette litigasie teen onbevoegde kontrakteurs vordering op lewensbelangrike roetes soos die Steynsrus-Kroonstad- en Heilbron-Deneysville-paaie gestuit, wat kommer wek dat dieselfde met die Tweespruit-Excelsior-pad kan voorkom. VL het die departement gewaarsku oor kontrakteurkeuses op grond van terugvoer van plaaslike boere. Ten spyte van hierdie waarskuwings het kwessies met vakmanskap gelei tot die verwydering van 'n kontrakteur en die aanstelling van 'n nuwe een, wie se aankondiging met plaaslike weerstand teëgekom het.

Intussen is Vrystaatse boere verplig om te betaal vir noodsaaklike padinstandhouding, soos die gradering van grondpaaie en die aanspreek van slaggate, weens die departement se versuim om voldoende operasionele personeel in diens te neem. In plaas daarvan bly die fokus op die handhawing van 'n buitensporige boonste bestuurstruktuur.

Verslae dui daarop dat die departement se verkrygingspraktyke deur korrupsie en politieke vaslegging beïnvloed kan word. VL veroordeel die neiging van nepotisme in die toekenning van kontrakte en kritiseer die verpligte vereiste vir 30% plaaslike aanstellings onder die Uitgebreide Openbare Werke Program (EPWP), wat blykbaar vir politieke gewin uitgebuit word. Dit het die sogenaamde "konstruksie-mafia" in staat gestel om wettige projekte te ontwrig.

Sulke praktyke het ongelukkig die kwaliteit van infrastruktuurontwikkeling en instandhouding binne die provinsie in die gedrang gebring. VL is lank krities oor die Kontrakteurontwikkelingsprogram (CDP) en bepleit die inskakeling van onafhanklike, gekwalifiseerde raadgewende ingenieurs wie se kundigheid histories positiewe resultate opgelewer het.

Sonder veilige en toeganklike paaie staar boere uitdagings in die gesig om winsgewendheid te handhaaf, wat voedselsekerheid en die algehele ekonomiese groeipotensiaal van die Vrystaat en die nasie direk beïnvloed.

Vrystaat Landbou doen namens sy boerelede 'n dringende beroep op ingryping om die beweerde korrupte en onbevoegde praktyke binne die departement van gemeenskapsveiligheid, paaie en vervoer, sowel as die provinsiale regering in die breë, aan te spreek. Die organisasie eis gekwalifiseerde, onafhanklike en markgerigte oplossings vir die voortdurende infrastruktuuruitdagings, met onmiddellike optrede wat nodig is.